درمان تنگی کانال نخاع: ورزش، جراحی و موارد دیگر

جستجوی کمک

تنگی کانال نخاع عارضه‌ای است که می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. اگر متوجه علائمی چون درد مداوم در کمر یا بی‌حسی و ضعف در پاهای خود شده‌اید، مراجعه به پزشک و طرح پرسش در مورد گزینه‌های درمانی بسیار ضروری است. در مراحل اولیه، تشخیص و شروع درمان می‌تواند از پیشروی مشکل جلوگیری کرده و روند بازیابی را آسان‌تر سازد.

تمرین‌ها

تمرین‌های ورزشی در این عارضه بسیار مفید هستند، زیرا می‌توانند به کاهش درد و تقویت عضلات کمر و شکم کمک کنند. با این حال، لازم است قبل از شروع هر برنامه تمرینی، با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید. برنامه‌هایی که بر بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات عمقی کمر تمرکز دارند، اغلب بهترین نتایج را در کاهش درد و بهبود وضعیت قرارگیری ستون فقرات ارائه می‌دهند.

جراحی

در صورت شدید بودن علائم و ناکارآمد بودن روش‌های غیرجراحی، مداخلات جراحی مانند لامینکتومی یا دیسککتومی می‌تواند در کاهش فشار روی عصب‌های نخاعی مؤثر باشد. تصمیم به جراحی معمولاً با در نظر گرفتن وضعیت بیمار و پاسخ به سایر درمان‌ها اتخاذ می‌شود. اگر تمرین‌ها، داروها و روش‌های تزریق نتوانند علائم بیمار را کنترل کنند، عمل جراحی اغلب ضروری خواهد بود.

بررسی گزینه‌ها

علاوه بر ورزش و جراحی، درمان‌های دیگری نظیر تزریق کورتیزون، استفاده از بریس‌های کمری و تکنیک‌های مختلف تسکین درد نیز می‌توانند علائم را کنترل کنند. این روش‌ها هر کدام مزایا و معایب خود را دارند و انتخاب مناسب به شدت عارضه، سبک زندگی فرد و نظر پزشک بستگی دارد.

تنگی کانال نخاع چیست؟

تنگی کانال نخاع وضعیتی است که در آن فضای اطراف نخاع تنگ می‌شود و ریشه‌های عصبی تحت فشار قرار می‌گیرند. اصلی‌ترین دلیل این عارضه آرتروز سایشی (استئوآرتریت) است؛ در این بیماری، غضروف میان استخوان‌ها تحلیل می‌رود و استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند. در نتیجه، ممکن است زائده‌های استخوانی یا همان خارهای استخوانی در کانال نخاع رشد کرده و فضای عبور نخاع را محدود کنند.

عوامل دیگر، مانند بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک، ضخیم شدن رباط‌های اطراف ستون فقرات و برخی رشدهای غیرطبیعی، می‌توانند تنگی کانال نخاع را تشدید کنند. بیماری پاژه یا وارد شدن ضربه‌های شدید به ستون فقرات نیز ممکن است منجر به این عارضه شود. اگر این مشکل ریشه در نقایص مادرزادی کمر داشته باشد، تنگی کانال نخاع مادرزادی نامیده می‌شود. اما به‌طور کلی، خطر ابتلا با افزایش سن بالاتر می‌رود؛ به‌گونه‌ای که طبق گزارش آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، این عارضه بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال مشاهده می‌شود. علائم شایع تنگی کانال نخاع عبارت‌اند از درد کمر و بی‌حسی یا ضعف در پاها که ممکن است در پیاده‌روی طولانی یا ایستادن تشدید شوند.

تشخیص و درمان

پزشک پس از انجام معاینه فیزیکی، معمولاً برای شناسایی ریشه علائم، آزمایش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی (X-ray)، ام‌آر‌آی (MRI) یا سی‌تی اسکن (CT) را درخواست می‌کند. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تغییرات ساختاری مانند زائده‌های استخوانی، بیرون‌زدگی دیسک یا ضخیم شدن رباط‌ها را تشخیص دهد.

درمان قطعی برای تنگی کانال نخاع وجود ندارد؛ با این حال، انواعی از روش‌های درمانی برای مدیریت و کاهش علائم در دسترس است. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) که بدون نسخه قابل تهیه هستند، اغلب در تسکین درد و کاهش التهاب مؤثرند. اگر اثر این داروها کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهای قوی‌تر تجویز کند. همچنین تزریق کورتیزون به‌طور مستقیم در محل تنگی کانال نخاع، روشی مؤثر برای کم کردن التهاب و درد است. اما توجه داشته باشید که نباید بیش از سه بار در سال از تزریق کورتیزون استفاده شود، زیرا ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد.

ورزش برای تنگی کانال نخاع

حتی اگر درد کمر شدید باشد، حرکت و فعالیت بدنی برای حفظ سلامتی عمومی بدن ضروری است. می‌توانید چندین بار در روز حرکات کششی ملایم انجام دهید تا عضلات اطراف ستون فقرات را نرم نگه دارید. اگر مدت زیادی است که ورزش نکرده‌اید، می‌توانید با دو تا پنج دقیقه فعالیت شروع کرده و به‌تدریج زمان آن را افزایش دهید. هدف ایدئال، دست‌کم سه جلسه تمرین ۳۰ دقیقه‌ای در هفته است.

اگر انجام حرکات روی زمین برایتان دشوار است، تمرین در استخر یا آب گزینه‌ای مناسب خواهد بود؛ چراکه شناوری آب، فشار کمتری به مفاصل وارد می‌کند و به شما اجازه می‌دهد دامنه حرکتی بهتری داشته باشید. فعالیت بدنی منظم نه تنها در تقویت و بهبود تعادل و انعطاف‌پذیری مؤثر است، بلکه بر سلامت روانی و کیفیت کلی زندگی نیز تأثیر مثبت می‌گذارد.

پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند مجموعه‌ای از تمرین‌های ویژه را برای تقویت عضلات عمقی کمر و شکم به شما معرفی کند. یادگیری روش صحیح انجام این حرکات، خطر آسیب‌دیدگی را کاهش می‌دهد و بالاترین سطح تأثیرگذاری را به همراه دارد. اگر عارضه بسیار شدید باشد، ممکن است از بریس کمری برای حمایت بیشتر و ثابت نگه داشتن ناحیه کمر استفاده شود. در صورت بدتر شدن علائم هنگام ورزش، باید هرچه سریع‌تر با پزشک مشورت کنید.

به‌جز ورزش منظم، ماساژدرمانی می‌تواند به شل شدن عضلات کمر و ایجاد حس آرامش کلی کمک کند. برخی افراد از درمان‌های کایروپرکتیک نیز بهره می‌برند، اما لازم است پیش از اقدام به چنین کاری، از مناسب بودن آن برای شرایط فردی خود اطمینان حاصل کنید.

بیشتر بخوانید: لامینکتومی؛ روشی برای کاهش فشار بر نخاع

گزینه‌های جراحی

اگر سایر روش‌ها نتوانند علائم را کنترل کرده و کیفیت زندگی شما را به شکل قابل قبولی بهبود بخشند، جراحی می‌تواند آخرین راهکار باشد. البته این تصمیم باید با در نظر گرفتن شرایط بالینی، ریسک‌های جراحی و خواسته‌های بیمار اتخاذ شود.

لامینکتومی (لامینکتومی دکمپرشن)

در این روش، جراح با ایجاد برشی در ناحیه ستون فقرات، به قسمت‌هایی از استخوان، رباط‌ها و بافت‌هایی که به عصب نخاعی فشار می‌آورند، دسترسی پیدا می‌کند. خارهای استخوانی و بافت‌های اضافی برداشته یا اصلاح می‌شوند تا فضای بیشتری برای کانال نخاعی فراهم شود. در برخی موارد از نسخه کم‌تهاجمی‌تر این جراحی استفاده می‌شود که چند برش کوچک ایجاد می‌کند. بسته به شرایط بیمار، ترخیص ممکن است در همان روز یا روز بعد صورت گیرد.

دیسککتومی

در دیسککتومی، جراح از طریق یک برش کوچک در ناحیه‌ای که دیسک بیرون‌زده است، وارد می‌شود و بخشی از دیسک را که روی عصب نخاعی فشار می‌آورد، برمی‌دارد. این عمل غالباً برای تسکین فشار عصبی ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کاربرد دارد و ممکن است در ترکیب با روش‌های دیگر جراحی مثل فیوژن نخاعی انجام شود.

فیوژن نخاعی

هدف از فیوژن نخاعی، ثابت کردن چند مهره کنار هم است تا نتوانند آزادانه حرکت کنند و در نتیجه درد ناشی از ساییدگی و فشار روی عصب را کاهش دهند. این عمل معمولاً با کمک صفحات فلزی، پیچ یا پیوند استخوانی انجام می‌شود. پس از عمل فیوژن، ممکن است خم شدن برایتان دشوارتر شود، اما پایداری بیشتر و کاهش درد، هدف اصلی این جراحی است. در مواردی از روش‌های کمتر تهاجمی استفاده می‌شود که در آن فاصله‌دهنده‌هایی بین زوائد خاری مهره‌ها قرار می‌گیرد تا فضای کانال باز بماند.

سایر ملاحظات

باید توجه داشت که هیچ جراحی‌ای تضمین‌کننده بهبود همیشگی نیست و احتمال بازگشت علائم وجود دارد. همچنین مانند هر عمل جراحی، خطراتی نظیر عفونت، لخته شدن خون و آسیب به ریشه‌های عصبی وجود دارد. پس از جراحی کمر، معمولاً دوره‌ای از فیزیوتراپی تجویز می‌شود تا بیمار بتواند با تمرین‌های مناسب، قدرت عضلات و انعطاف‌پذیری خود را بازیابد و از صدمات بیشتر پیشگیری کند.

گزینه‌های خود را بررسی کنید

اگرچه پیشگیری از تنگی کانال نخاع همیشه امکان‌پذیر نیست، اما روش‌های گوناگونی برای مدیریت و مقابله با علائم آن وجود دارد. از ورزش‌های سبک و تزریق‌های موضعی گرفته تا استفاده از بریس‌های کمری و در نهایت گزینه‌های جراحی، همه می‌توانند در کنترل درد و بهبود کیفیت زندگی مؤثر باشند. اگر درمان‌های ساده‌تر پاسخگو نباشند، لازم است با پزشک خود درباره اقدامات تخصصی‌تر و عمل‌های جراحی صحبت کنید. انتخاب روش مناسب به شدت عارضه، سطح فعالیت فیزیکی و تمایلات فردی شما بستگی دارد.

منابع :

۱- Spinal Stenosis

۲- Is There a Cure for Spinal Stenosis?

۳- Non-surgical treatment options and surgery outcomes in lumbar spinal stenosis

۴- ۹ Treatment Options for Spinal Stenosis

۵- Treating Spinal Stenosis: Exercise, Surgery, and More